Jak pobrać materiał do badania w kierunku nużycy?

Przy podejrzeniu demodekozy u psów postępowaniem diagnostycznym z wyboru jest wykonanie głębokiej zeskrobiny. Często okazuje się to jednak trudnym zadaniem, jak się do tego zabrać i o czym trzeba pamiętać?

CZY JEDEN NUŻENIEC TO JUŻ NUŻYCA?

Nużeniec (Demodex sp.) jest uważany za komensala bytującego w niewielkich ilościach w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych u klinicznie zdrowych psów. Komensalizm to rodzaj współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści z drugiego, nie przynosząc mu jednocześnie ani korzyści ani szkody. Oznacza to, że znalezienie pojedynczego nużeńca przy oglądaniu głębokich zeskrobin pobranych z kilku różnych miejsc skóry jest traktowane jako norma. Stan chorobowy, czyli nużyca, pojawia się wówczas, gdy dojdzie do nadmiernego, patologicznego namnażania się nużeńców. Wówczas w zeskrobinie zwykle stwierdza się liczne dorosłe nużeńce a także wzrost stosunku form niedojrzałych do dorosłych. W przypadkach wątpliwych, gdy stan kliniczny zwierzęcia na to pozwala, można pobrać zeskrobiny po raz drugi np. po tygodniu i porównać otrzymane wyniki zwracając szczególną uwagę na stosunek osobników niedojrzałych do dorosłych.

GŁĘBOKA ZESKROBINA CZYLI JAKA?

Nużeńce bytują w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych, oznacza to, że zeskrobina musi być pobrana z głębokich warstw skóry, w preparacie odciskowym również można znaleźć nużeńce, ale za metodę z wyboru uważa się obecnie badanie mikroskopowe głębokiej zeskrobiny. Prawidłowa technika pobrania polega na mocnym uciśnięciu skóry w miejscu występowania zmian i pobraniu zeskrobiny do momentu pojawienia się krwi włośniczkowej. Pobrany materiał powinien mieć barwę czerwonawą do brązowej. U zwierząt długowłosych przycięcie włosów nożyczkami ułatwia pobranie zeskrobiny.

OLEJ MINERALNY LUB PARAFINA

Ułatwieniem w pobieraniu może być zastosowanie oleju mineralnego lub parafiny, należy nimi powlec skórę i narzędzie, którym pobieramy zeskrobinę, zwiększa to przyleganie pobieranego materiału do narzędzia. Pobrany materiał umieszczamy następnie na szkiełku podstawowym.

TRICHOGRAM

Z miejsc, z których nie można pobrać zeskrobiny jak okolica oczu, przestrzenie międzypalcowe czy np. fałdy skóry na głowie u psów krótkoczaszkowych można wykonać trichogram. Jeśli badanie ma być wykonywane tylko pod kątem nużycy wyrwane włosy należy umieścić między dwoma szkiełkami podstawowymi dodając kroplę oleju mineralnego lub parafiny.

BIOPSJA SKÓRY

Brak nużeńców w badaniu mikroskopowym zeskrobiny nie wyklucza choroby. W trudnych przypadkach badaniem wartym rozważenia jest wykonanie biopsji skóry. Badanie to ma szczególne znaczenie u psów rasy shar-pei, u których standardowe metody mogą okazać się niewystarczające.

CO JESZCZE WZIĄĆ POD UWAGĘ?

Nużyca występuje głównie u zwierząt młodych, zazwyczaj poniżej 12 miesiąca życia. U dorosłych psów spotykana jest znacznie rzadziej, najczęściej pojawia się wtórnie do ciężkich, uogólnionych chorób, które zaburzają odporność (nadczynność kory nadnerczy, niedoczynność tarczycy, choroby nowotworowe). Może być także powikłaniem po stosowaniu leków immunosupresyjnych. Do czynników indukujących można zaliczyć także niedożywienie, długotrwały stres oraz cieczkę. Wszystkie te dane powinny znaleźć się w wywiadzie, a ponieważ diagnostyka wielu chorób przewlekłych opiera się na badaniach krwi i moczu, dlatego przy diagnozowaniu nużycy należy również mieć wgląd w wyniki uprzednio wykonanych badań.